تردید گروهی از مردم متدین در دو شبه بودن هلال اول ماه رمضان امسال ، موضوع جدیدی نیست و هر وقت ارتفاع و ضخامت هلال شب اول ماه زیاد باشه چنین تردید و تصوری بوجود میاد که این هلال مربوط به شب دوم ماه قمری است و نه شب اول. حتی در برخی فتاوی مراجع عظام تقلید ، طوق دار بودن هلال (مشاهده بخش زمین تاب ماه) دلیلی بر دو شبه بودن ماه عنوان شده.
باور عمومی و عامیانه بر این استوار است که هلال شب اول ماه همیشه باید خیلی باریک باشه و بعد از غروب خورشید ، مدت زیادی در آسمون دیده نشه (یعنی مدت زمان مکث هلال زیاد نباشه). این باور ، صحیح نیست.
غروب دیروز (16 اردیبهشت) و در شهر سرخس (استان خراستان رضوی) مختصات هلال ماه رمضان بدین شرح بوده:
ارتفاع از افق: نزدیک به 16 درجه
ضخامت بخش میانی هلال: 0.94 دقیقه قوسی
فاز ماه: 3.23 درصد نسبت به قرص کامل ماه
جدائی زاویه ای ماه و خورشید: نزدیک به 20 درجه
مدت مکث ماه: نزدیک به 1 ساعت و 30 دقیقه
سن هلال (فاصله ی زمانی تا مقارنه): بیش از 40 ساعت
خوب ؛ این یه هلال خیلی بلند و خیلی ضخیم بوده که بصورت طوق دار قابل مشاهده است. اگه اطلاعی از رکوردهای رویت هلال داشته باشیم و بدونیم رکورد جدائی زاویه ای کمی بیشتر از 7 درجه است ، رکورد سن هلال 11 ساعت و 40 دقیقه است ، هلال ماه با ضخامت 0.15 دقیقه قوسی هم قابل مشاهده است و هلال ماه با فاز 0.5 درصد هم مشاهده شده ، شاید شک و تردید بیشتر هم بشه و ممکنه گروهی ادعا کنند بدلیل ارتفاع بلند و ضخامت زیاد و طوق دار بودن هلال و قویتر بودن تمامی پارامترهای حدی نسبت به رکوردهای جهانی ، این هلال ، هلال شب اول ماه نیست بلکه هلال شب دوم است.
معنی ادعای فوق اینه که در یک روز قبلتر (یکشنبه 15 اردیبهشت) هلال ماه رمضان در سرخس قابل مشاهده بوده اما به هر دلیلی رصدگران نتونستند اون رو ببینند. مختصات هلال در شامگاه 15 اردیبهشت و در شهر سرخس بدین قرار بوده:
ارتفاع هلال: 4.3 درجه
ضخامت بخش میانی هلال 0.17 دقیقه قوسی
فاز ماه: 0.63 درصد نسبت به قرص کامل ماه
جدائی زاویه ای ماه و خورشید: 8.5 درجه
مدت مکث ماه: کمی کمتر از 26 دقیقه
تمامی کارشناسان و متخصصین رویت هلال بالاتفاق معتقدند هلالی با مشخصات بالا بدلیل کم بودن ارتفاع و مدت مکث که همزمان با ضخامت و فاز کم است ، حتی با ابزار قابل رویت نیست چرا که پس از غروب خورشید ، بدلیل مکث کوتاه هلال ، از شدت روشنایی آسمون افق غربی به اندازه ای که بتونیم روشنایی هلال رو تشخیص بدیم کاسته نمیشه و تا میاد شرایط بهینه از این نظر فراهم بشه ، هلال غروب میکنه و دیگه در آسمون حضور نداره که کسی بخواد برای رویتش تلاش کنه . این اعتقاد و نظر ، بر پایه ی نتایج حاصل از دهها سال رصد مستمر هلال ماه در سرتاسر دنیا مطرح میشه و اطمینان بخش است.
نتیجه اینکه ، بلند بودن ارتفاع و زیاد بودن ضخامت و طوق دار بودن هلال در یک شب ، وما" نمیتونه اثبات کننده ی این موضوع باشه که هلال در شب قبل هم قابل رویت بوده.
یه مثال در این رابطه مفید فایده است. فرض کنید در شهریور ماه سال 1398 دو کودک برای ثبت نام در کلاس اول ابتدایی مراجعه میکنند که اولی متولد 31 شهریور 1392 است و دومی متولد 1 مهر 1392. قانون ثبت نام میگه دانش آموز باید در تاریخ 31 شهریور 1398 سنش 6 سال تمام باشه. با اینکه اختلاف سنی این دو کودک فقط 1 روز است اما فقط کودک اول رو ثبت نام میکنند چرا که متولد نیمه اول سال است و به کودک دوم میگویند باید سال دیگه برای ثبت نام مراجعه کنی.
کودک دوم در شهریور سال 99 برای ثبت نام مراجعه میکنه. طبیعی است که بدلیل گذشت 1 سال ، قد و قواره اش بزرگتر از دیگر بچه هایی است که در کلاس اول هستند.
سوال:
آیا بزرگتر بودن قد و قواره ی این کودک نسبت به دیگر همکلاسیها اثبات کننده ی این
است که وی 1 سال دیر برای ثبت نام اقدام کرده؟! 
پاسخ: خیر. چون تاریخ تولد این کودک در نیمه ی دوم سال ، به مرز پذیرش ثبت نام (پایان روز 31 شهریور) نزدیک بوده چنین حالتی روی داده است.
در
مورد هلال ماه هم دقیقا" به همین شکل است یعنی اگه مختصات هلال بگونه ای باشه
که هلال در نزدیک مرز دیده شدن و یا دیده نشدن قرار داشته باشه و نتونیم هلال رو ببینیم
، قطعا" در شب بعد هلال با ارتفاع و ضخامت زیاد و بصورت طوق دار با مکث
طولانی دیده خواهد شد اما این هلال ، هلال شب اول ماه است ؛ حتی با این هیبت و ریخت و قیافه!
البته یه نکته ی ظریف اینجا هست که انشاءالله پس از ماه مبارک رمضان در موردش خواهم نوشت.
امیدوارم این توضیحات برای برطرف کردن این تردید کافی باشه.
درباره این سایت